Vietnamese-HOWTO:LaTeX
  NGUYEN-DAI Quy, DaiQuy.Nguyen@ulg.ac.be
  10 JAN 1999

  H��ng d�n s� d�ng ti�ng Vi�t trong LaTeX
  ______________________________________________________________________

  Muc Luc

  1. C� th� d�ng ti�ng Vi�t v�i LaTeX ?

  2. C�c phi�n b�n TeX/LaTeX n�o c� th� d�ng ti�ng Vi�t ?

  3. C�c b� font n�o l� c�n thi�t �� ch�y tr�n teTeX ?

     3.1 Font ch� TCVN-5712
     3.2 Font ch� VISCII

  4. L�m th� n�o �� t�i xu�ng, c�i ��t v� s� d�ng b� font TCVN ?

     4.1 T�i xu�ng (download)
     4.2 Chuy�n t� TrueType font sang d�ng Meta Font
     4.3 C�i ��t
     4.4 S� d�ng trong LaTeX

  5. G�p �, l�i v� b� sung

  ______________________________________________________________________

  1. C� th� d�ng ti�ng Vi�t v�i LaTeX ?

  V�ng, b�n c� th� d�ng ti�ng Vi�t trong TeX/LaTeX nh� c�c ng�n ng�
  kh�c.  T�i li�u m� b�n �ang ��c ��y ���c vi�t ra nh�m m�c ��ch cho b�n
  nh�ng g�i � v� nh�ng h��ng d�n s� kh�i �� b�n c� th� s� d�ng ti�ng
  Vi�t v�i c�c b� m� kh�c nhau v�i LaTeX.

  2. C�c phi�n b�n TeX/LaTeX n�o c� th� d�ng ti�ng Vi�t ?

  V� nguy�n t�c b�n c� th� d�ng ti�ng Vi�t tr�n t�t c� c�c phi�n b�n c�a
  TeX/LaTeX tr�n c�c h� �i�u h�nh kh�c nhau. V�n �� ��t ra l�c �� l�
  vi�c chuy�n ��i c�c b� font cho t��ng th�ch v�i c�c h� �i�u h�nh ��.

  Hi�n t�i t�c gi� �� th� nghi�m th�nh c�ng c�c b� font Vi�t nam tr�n
  c�c phi�n b�n sau ��y :

  .  MikTeX v1.11 Windows9x/NT. ��y l� h� ch��ng tr�nh kh� m�nh cho
     Windows 9x/NT c�a t�c gi� Christian Schenk (cschenk@snafu.de).  Xin
     xem MikTeX Homepage <http://www.snafu.de/~cschenk/miktex/> �� bi�t
     th�m chi ti�t.

  .  teTeX v0.9 Linux. ��y l� phi�n b�n ���c cung c�p c�ng v�i
     RedHat-5.2.

  Tuy nhi�n t�c gi� ch�a c� �i�u ki�n �� c� th� th� nghi�m tr�n c�c
  phi�n b�n TeX/LaTeX kh�c nh� Unix TeX (tr�n Unix), NTeX (tr�n Linux)
  ho�c c�c phi�n b�n d�nh cho Macintosh. C�c kinh nghi�m c�a ng��i s�
  d�ng c�c ch��ng tr�nh n�y s� l� nh�ng b� sung qu� b�u cho t�i li�u
  n�y.

  3. C�c b� font n�o l� c�n thi�t �� ch�y tr�n teTeX ?

  M�t v�n �� kh�ng ��n gi�n ��t ra cho ng��i s� d�ng ti�ng Vi�t trong
  h�u h�t c�c �ng d�ng (Windows, Unix/Linux, DOS, Mac...) l� d�ng b� m�
  n�o ? M�t c�u h�i kh�ng d� d�ng g� �� t�m ra c�u tr� l�i. Ph� thu�c
  v�o th�i quen c�a ng��i s� d�ng.  M�t s� ng��i th�ch d�ng b� m� n�y,
  s� kh�c th� th�ch b� m� kh�c.  Th�t ra s� d�ng b� m� n�o kh�ng quan
  tr�ng, m� quan tr�ng l� s� d�ng nh� th� n�o ?


  C� th� t�m t�t s� b� c�c b� m� ti�ng Vi�t hi�n c� trong v� ngo�i n��c
  nh� sau :

  .  Lo�i font 1 byte nh� TCVN3-5712, VISCII, VIETWARE_F...
  .  Lo�i font 2 byte nh� VNI-WIN, BK tpHCM2, VIETWARE_X...
  .  Lo�i font t� h�p nh� Microsoft CP 1258, IBM CP 01129...

  Theo t�c gi� c�a VietKey : Nh��c �i�m c�a lo�i font 2-byte l� ch�t
  l��ng ch� kh�ng th�t ��p v� h�n n�a kh�ng cho ph�p t�o font Bitmap.
  Lo�i font n�y, do c�c nh��c �i�m tr�n, kh�ng ���c �� c�p ��n trong t�i
  li�u n�y. Lo�i font t� h�p c�ng c� c� k� t� ���c t�o font 2-byte n�n
  c�ng kh�ng n�m trong khu�n kh� c�a t�i li�u n�y.


  T�i li�u n�y �� c�p ch� y�u ��n lo�i font 1-byte. Do kh�ng th� c�ng
  m�t l�c c� th� l�m vi�c v�i t�t c� c�c b� font (do h�n ch� v� thoi
  gian v� �i�u ki�n m�y m�c), t�c gi� �� ch�n hai font ti�u bi�u trong
  nh�m n�y l� TCVN v� VISCII. Tuy nhi�n theo c�ch th�c n�y th� t�t c�
  c�c lo�i font lo�i 1-byte c� th� chuy�n ��i t� d�ng TrueType sang Meta
  Font �� d�ng ���c trong LaTeX.

  3.1. Font ch� TCVN-5712

  ��y l� b� font ch� �� ���c c�ng nh�n ch�nh th�c �� s� d�ng t�i Vi�t
  nam.  B� font ���c thi�t k� ch� y�u � d�ng TrueType d�ng cho c�c �ng
  d�ng tr�n Windows.

  Tr�n Internet b� font n�y ���c t�i xu�ng mi�n ph� t� :
  <http://www.vnn.vn/> ho�c  <http://home.vnn.vn/utilities/> k�m theo
  ch��ng tr�nh g� VietKey trong Windows 3.x/9x/NT.

  Ph�n ti�p theo ��y s� tr�nh b�y chi ti�t l�m th� n�o �� c� th� c�i ��t
  v� s� d�ng b� font TCVN v�i LaTeX tr�n c� Windows9x/NT v� Linux.

  3.2. Font ch� VISCII  

  ��y l� s�n ph�m c�a Trichlor Organization <http://www.trichlor.org/>.
  B� font n�y ���c thi�t k� cho h�u h�t c�c h� �i�u h�nh : Windows, DOS,
  Unix/X-Windows v� Macintosh. Vi�c c�i ��t b� font n�y r�t ��n gi�n v�
  t�t c� �� ���c thi�t k� s�n.

  C�c b�n c� th� t�m th�y b� font Computer Modern Roman (vncmr-2.2
  15/7/1996) c�ng v�i h��ng d�n c�i ��t t�i c�c server
  CTAN:/language/vietnamese/vncmr/.  T�c gi� l� Werner Lemberg
  (a7621gac@awiuni11.bitnet)

  N�u c�c b�n th�ch d�ng TTF h�n l� CMR th� c� th� t�i xu�ng b� font
  VISCII �� ���c chuy�n t� TTF sang b�i t�c gi� T� Thanh B�nh
  <http://infaut.et.uni-magdeburg.de/~binh/vietnam_tex.html>.

  4. L�m th� n�o �� t�i xu�ng, c�i ��t v� s� d�ng b� font TCVN ?

  4.1. T�i xu�ng (download) 

  C�c b� font TCVN c� th� ���c t�i xu�ng t� c�c server
  CTAN:/language/vietnamese/tcvn/

  Ho�c c� th� ���c t�i xu�ng t� m�t trong c�c ��a ch� sau ��y:

  .  <http://members.xoom.com/quy/VietLUG/vlug/howtos/>
  .  <ftp://ltas18.ltas.ulg.ac.be/pub/vlug/howtos/>

  4.2. Chuy�n t� TrueType font sang d�ng Meta Font

  B�ng c�ng c� ttf2mf t�c gi� �� chuy�n c�c font TCVN t� d�ng TrueType
  sang d�ng Meta Font (vn*.mf).  T� c�c file n�y c�c ch��ng tr�nh c�a
  TeX s� t�o ra c�c file TeX font metrics (vn*.tfm). T�t c� c�c file c�a
  c� hai d�ng n�y c�ng v�i c�c file ��nh ngh�a font v� style ���c n�n
  trong file tcvn-tex.tar.gz.

  4.3. C�i ��t

  T� c�cfile t�i xu�ng, c�c b�n s� d�ng d�ng l�nh sau �� g� n�n c�c file

                  $ gunzip tcvn-tex.tar.gz
                  $ tar xvf tcvn-tex.tar

  C�c b�n s� thu ���c c�c th� m�c sau:

  .  doc: ch�a c�c file h��ng d�n v�  v� d�.
  .  texinput: ch�a c�c file ��nh ngh�a font v� style cho TeX.  (*.fd,
     *.sty)
  .  source : ch�a c�c file ngu�n c�a Meta Font (vn*.mf)
  .  tfm : ch�a c�c file TeX font metrics (vn*.tfm)

  Vi�c c�i ��t th�t ra ch� ��n gi�n l� copy c�c file tr�n v�o nh�ng th�
  m�c th�ch h�p c�a tex m� b�n �ang s� d�ng. Gi� s� r�ng b�n �� c�i ��t
  c�c phi�n b�n TeX/LaTeX nh� sau :

  .  ��i v�i MikTeX:C:\texmf\ v� C:\localtexmf\.  B� font s� ���c c�i
     ��t v�o th� m�c C:\localtexmf\.
  .  ��i v�i teTeX:/usr/share/texmf/

  V�i qui ��c r�ng th� m�c c�i ��t b� font ti�ng Vi�t l� tcvn, sau ��y
  l� c�c b��c c�n thi�t �� c�i ��t:

  .  Copy c�c file trong th� muc texinput v�o th� m�c tcvn.
     MikTeX: C:\localtexmf\tex\latex\tcvn\
     teTeX: /usr/share/texmf/tex/latex/tcvn/

  .  Copy c�c file trong th� m�c source v�o th� m�c c�c file ngu�n c�a
     Meta Font v� d� nh�:
     MikTeX:C:\localtexmf\fonts\source\tcvn\
     teTeX:/usr/share/texmf/fonts/source/tcvn/

  .  ��i v�i c�c font tfm th�ng th��ng th� kh�ng c�n c�i ��t v� khi b�n
     bi�n d�ch file ngu�n TeX s� t� ��ng t�o ra c�c file n�y.  Tuy nhi�n
     trong tr��ng h�p phi�n b�n c�a b�n kh�ng c� kh� n�ng �� b�n c� th�
     c�i ��t nh� sau:
     MikTeX:C:\localtexmf\fonts\tfm\tcvn\
     teTeX:/usr/share/texmf/fonts/tfm/tcvn/

  Ti�p ��n, ��i v�i teTeX b�n ph�i th�m m�t d�ng sau v�o trong file
  /usr/share/texmf/fontname/special.map :

                  vn  tcvn  vn

  B��c cu�i c�ng l� c�p nh�t b�ng c� s� d� li�u v�a m�i ���c th�m v�o.
  V�i teTeX c�c b�n d�ng :

                  $ texhash

  V�i MikTeX b�n ch�n [Programs]- [MikTeX]- [Maintenance]- [Refresh
  Filename Database] ho�c t� c�a s� DOS g� l�nh sau :

                  C:\initexmf -u

  4.4. S� d�ng trong LaTeX

  V�i LaTeX, c�c b�n c� th� d�ng font ti�ng Vi�t v� d� nh� sau :

          \documentclass[12pt,a4paper]{article}
          \usepackage{tcvn}
          \begin{document}
                  ...
                  (Text in TCVN encoding)
                  ...
          \end{document}

  Khi b�n d�ng package tcvn th� c�c font ch� ���c ��nh ngh�a m�c ��nh
  nh� sau:

  .  Sans font : VnArial
  .  Roman font : VnTime
  .  Typewriter font : VnCourier

  Mu�n thay ��i font ch� th� d�ng c�c l�nh sau ��y:

  .  \VnArial : Font ch� VnArial
  .  \VnArialB : Font ch� VnArial Bold
  .  \VnArialI : Font ch� VnArial Italic
  .  \VnArialBI : Font ch� VnArial Bold and Italic
  .  \VnArialH : Font ch� VnArial Hoa
  .  \VnCourier : Font ch� VnCourier
  .  \VnCourierB : Font ch� VnCourier Bold
  .  \VnCourierI : Font ch� VnCourier Italic
  .  \VnCourierBI : Font ch� VnCourier Bold and Italic
  .  \VnCourierH : Font ch� VnCourier Hoa
  .  \VnTime :  Font ch�  VnTime
  .  \VnTimeB :  Font ch�  VnTime Bold
  .  \VnTimeI :  Font ch�  VnTime Italic
  .  \VnTimeBI :  Font ch�  VnTime Bold and Italic
  .  \VnTimeH :  Font ch�  VnTime Hoa

  V� d�: Mu�n in d�ng ch� 'S�i g�n' b�ng font VnTime ch� ��m v� c� l�n
  c�c b�n c� th� d�ng:

          {\VnTimeB {\Large S�i g�n}}

  Xem th�m file vidu.tex trong th� m�c doc �� bi�t chi ti�t c�ch d�ng.

  5. G�p �, l�i v� b� sung

  M�i g�p �, l�i ho�c b� sung cho t�i li�u n�y xin g�i ��n :
  NGUYEN-DAI Quy <mailto:DaiQuy.Nguyen@ulg.ac.be>.